یک مطالعه جدید نشان داده است که مصرف روزانه کافئین می‌تواند حجم ماده خاکستری مغز را به طور موقت کاهش دهد.
به گزارش تک‌ناک و طبق اخبار پزشکی و سلامت؛ این یافته‌ها به این معنا نیستند که کافئین به مغز آسیب می‌زند ، بلکه ممکن است نشان‌دهنده تأثیر موقت این ماده بر پلاستیسیته عصبی باشد . محققان تأکید کرده‌اند که برای درک کامل این اثرات ، تحقیقات بیشتری لازم است .
مغز و سیستم عصبی مرکزی از دو بخش اصلی ماده خاکستری و ماده سفید تشکیل شده است . ماده خاکستری شامل سلول‌های عصبی و سیناپس‌ها است ، در حالی که ماده سفید مسیرهای ارتباطی بین سلول‌های عصبی را تشکیل می‌دهد . مطالعات قبلی نشان داده‌اند که کافئین ممکن است با کاهش موقت حجم ماده خاکستری همراه باشد ، اما در عین حال، اثرات محافظتی عصبی نیز دارد و می‌تواند روند کاهش عملکرد مغزی را در بیماری‌هایی مانند : آلزایمر و پارکینسون کاهش دهد .
تأثیر مصرف روزانه کافئین بر مغز جوان و سالم
این مطالعه به طور خاص به بررسی تأثیر کافئین بر حجم ماده خاکستری در افراد جوان و سالم پرداخت . یکی از سوالات اصلی این بود که آیا کاهش حجم ماده خاکستری ناشی از تأثیر کافئین بر خواب است ؟ چرا که اختلال خواب نیز می‌تواند باعث کاهش موقت ماده خاکستری شود .
در این تحقیق ، ۲۰ شرکت‌کننده در دو دوره ۱۰ روزه شرکت کردند . در یک دوره ، سه قرص کافئین در روز مصرف می‌شد و در دوره دیگر ، دارونما مورد استفاده قرار گرفت. در پایان هر دوره ، حجم ماده خاکستری مغز شرکت‌کنندگان با استفاده از fMRI اندازه‌گیری شد و فعالیت خواب نیز با EEG بررسی گردید .
کاهش موقت ماده خاکستری بدون تأثیر بر خواب
نتایج نشان داد که پس از ۱۰ روز مصرف کافئین، کاهش قابل توجهی در حجم ماده خاکستری مشاهده شد، اما این کاهش پس از مصرف دارونما رخ نداد .
جالب این بود که هیچ تفاوتی در فعالیت خواب موج آهسته (خواب عمیق) بین دو دوره وجود نداشت . این یافته نشان می‌دهد که کاهش ماده خاکستری ناشی از کافئین ، ارتباطی با اختلالات خواب ندارد و ممکن است یکی از اثرات جانبی منحصربه‌فرد کافئین باشد .
تأثیر کافئین به ویژه در قشر گیجگاهی نیم‌کره راست مغز مشاهده شد . این ناحیه شامل هیپوکامپ است ، که نقش کلیدی در شکل‌گیری حافظه و شناخت فضایی دارد . مطالعات دیگر نیز نشان داده‌اند که مصرف زیاد کافئین می‌تواند تغییرات مولکولی در هیپوکامپ ایجاد کند .
تغییرات موقت مصرف روزانه کافئین
کارولین رایشرت ، یکی از محققان این مطالعه از دانشگاه بازل توضیح داد : « تغییرات حجم مغزی ناشی از کافئین به نظر موقت هستند و به سرعت پس از قطع مصرف کافئین بهبود می‌یابند . »
همچنین او تأکید کرد که بر اساس این مطالعه ، کافئین به عملکرد مغز آسیب می‌زند. هرچند ، تحقیقات گسترده‌تر نشان داده‌اند که کافئین ممکن است اثرات محافظتی عصبی داشته باشد و روند کاهش عملکرد مغزی را در افراد مسن کاهش دهد .
تفاوت نتایج در گروه‌های سنی مختلف
یکی از فرضیه‌های مطرح شده این است که تفاوت نتایج امکان دارد به دلیل تمرکز این مطالعه بر افراد جوان و سالم باشد ، در حالی که تحقیقات قبلی بیشتر بر افراد مسن‌تر با کاهش عملکرد مغزی متمرکز بوده‌اند .
رایشرت تأکید کرد : «نتایج ما به این معنا نیست که کافئین تأثیر منفی بر مغز دارد ، اما نشان می‌دهد که مصرف روزانه آن بر سخت‌افزار مغزی ما تأثیر می‌گذارد و این موضوع نیاز به بررسی بیشتر دارد .»
این مطالعه در مجله Cerebral Cortex منتشر شده و توجه زیادی را به تأثیرات کافئین بر مغز و نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه جلب کرده است .